Saksıda Semizotu Yetiştirme

Evde bitki yetiştirmek isteyen arkadaşlara diğer bir önerim de semizotu. Gerekli olan topak, uzun veya geniş bir saksı, tohum ve su. Her çeşit toprakta yetişir semizotu, hatta çoğu zaman bazı saksılarımızda kendinden çıkar yabani semizotları. Ama benim önerim bahçe toprağı, torf ve ahır gübresini eşit miktarda karıştırmak; sonuç muhteşem oluyor.

Semizotu tohumlarını toprağa epey sık ekebilirsiniz yada minik tohumları eşit dağıtmak problem oluyorsa geniş delikli bir tuzluk işinizi kolaylaştıracaktır.

Tohumlar 1-2 gün içine çimlenip saksıda kendini gösterecektir. Spreyle sulamayı öneriyorum. Her gün toprağı nemlendirmek daha iyi oluyor bol su dökmek yerine. Sıcağı seven bir bitkidir su ve güneş nanede olduğu gibi semizotunuda coşturur. Saksıda boyları bir karışı geçmez genelde, bir karış olunca hasat etmek gerekir çünkü çabuk tohuma kaçar çiçek açar. Hepinize sağlıklı mutlu yeşil günler diliyorum.

Semizotunun Faydaları
Demir yönünden zengin olan ıspanak, diğer yapraklı sebzelere nazaran daha çok protein içeriyor. Biberde bulunan bol beta karoten ve C, P, K vitaminleri mideyi kuvvetlendiriyor. A vitamini ve fosfor kaynağı patlıcan sinirlere iyi geliyor, kalp çarpıntısını gideriyor.
Sadece lahana çeşitlerinde bulunan U vitamini, mide ve bağırsakların iç yüzeyini koruyor, oralardaki yaraların iyileşmesini sağlıyor.
Fosfat ve potasyum ihtiva eden karnabaharın içeriğinde aynı zamanda kadınları göğüs kanserine karşı koruyan ‘indol-3 karbonal’ bulunuyor. İçeriğinde bolca, güçlü bir kanser savaşçısı olan beta karoten bulunduğundan brokoli, yenilebilecek, suyu içilebilecek en iyi besinlerden biridir.

Biber

Biber Yetiştirme

Evde biber yetiştirmek çok keyiflidir; çünkü uygun bir şekilde yapıldığında sahibini ödüllendirir. Öncelikli iş tohumdan fide elde etmektir. Çok çeşitli biber türleri vardır özellikle evde süs biberi yetiştirme yaygındır. Tohumdan fide elde etmek için öncelikle küçük bir saksıya yada fide tablasına ekim yapmanız kapalı mekanda büyütecekseniz nisan ortası uygundur bence böylece erken ürün almaya başlarsınız. Tohumların çabuk çimlenmesi için saksının üzerini streç film ile kaplamanız da faydalı olur. Biber geçirgen toprağı çok sever bu sebeple torf miktarı yüksek tutulabilir. Su için aynısını söyliyemeyeceğim çünkü sürekli yaprakları boynunu büker ancak siz su verdikçe o boya gider ve çiçek açması zaman alır. Eskilerin tabiriyle biberi sıkılacak ki meyveye geçsin.

Fidelerimiz bir aylıkken bence uzun saksılara sırayla yahut orta boy saksılara tek tek de ekilebilir. Balkonunuzun aydınlık bir yerine koymalısınız. Ancak direk öğlen güneşini almazsa daha iyi olur. Yaklaşık Mayıs sonuna doğru saksılara aldığınız fideleriniz temmuz başında meyvesini verecektir.

Fesleğen Yetiştirme

Yaz aylarında balkonunuzda veya pencerenizin önünde en çok olmasını isteyeceğiniz bir bitkidir fesleğen mis gibi kokusuyla. Özellikle büyük yapraklı olanları italyan fesleğeni olarak adlandırılan ve reyhan (reyhan da bir fesleğen türüdür) salatalara çok güzel lezzetler katar. Ancak çoğu kişi hazır olarak saksıda alırlar fesleğeni. Evde kendimizde kolayca tohumundan elde edebiliriz. Mayıs ayında tohumları bir saksıya ektikten sonra püskürtme yöntemiyle sürekli nemli tutarak bir hafta içinde yeşermesini sağlayabilirsiniz.

İki hafta sonrada seyreltme işlemini ayrı saksılara alarak yapabilirsiniz. Ben küçük saksılara ikşer tane dikerek etrafımdakilere hediye ediyorum hem hoş kokusunu duydukça hemde salatalarına koydukça beni anımsıyorlar. Genel bir toprak isteği yok fesleğenin ama torfta da gayet iyi yetişiyor zahmetsizce çünkü torf yüksek su tutma kapasitesiyle bitkiyi besliyor. Eğer benim gibi çokça ekerseniz büyüdükçe biçip gölgede kurutup daha sonra stres azaltıcı etkisi olan çayını demleyebilir ve yemeklerinizde baharat olarak da kullanabilirsiniz.

Adaçayı Yetiştirme

Türkiye’nin hemen her bölgesinde yetişebilir. Soğuk olan bölgelerde bitki donmasın diye üzeri çam dalları ile örtülür. Adaçayını süs bitkisi gibi balkonda da yetiştirmek mümkündür. Ben şahsen yıllardır balkonda Adaçayı yetiştirmekteyim. Türkiye’de Adaçayı diye satılan çay Hakiki Adaçayı olmayıp genellikle Dallı Adaçayı satılmaktadır.

Adaçayını yetiştirmek biraz zordur ben tohumdan yetiştirmeyi başardım. Tohumlar 2-3 haftada yeşeriyor anca. 1,5 aylık adaçayımın resimlerini görüyorsunuz yan tarafta. Tohum yeşerene kadar bol güneş ve suya ihtiyacı var. Ben filizlendikten sonra pencerenin önüne koydum ve gün aşırı suladım. Minik saksımda işleri kolaylaştırdı. Adaçayı geçirgen toprakları seviyor birazda kum katılabilir toprağına. Fideyi büyükçe bir saksıya aldıktan sonra suyu azaltabiliriz. Büyük saksıya alırken toprağına bir avuç kadar ahır gübresi katarsanız süper olur. Sonrasında yeni adaçayları elde etmek için dallarını köklendirerek başka saksılara dikebilirsiniz daha kolay olur.

Marul Yetiştirme

Marul Yetiştirme

Evde besleyebileceğiniz bir diğer sebze de maruldur. Çok çeşitli marullar olmakla birlikte siz ulaşabildiğiniz tohumlar ile başlayabilirsiniz. Marul pek çok toprak tipinde yetişebildiği halde, en kaliteli ürün: organik maddesi fazla, nem tutma kapasitesi yüksek ve drenajı iyi, derin tınlı topraklardan alınır.

Marul tohumları geniş ölçüde bir de kış sonunda ekilir. Öncelikle küçük bir saksıda bolca tohum serpilerek ekim yapılır. Bu saksıyı pencere önüne koyarsanız hem daha çabuk çimlenir hem de daha çabuk kuvvetlenirler. Yaklaşık olarak 3 hafta sonra fidelerinizi çıkararak geniş saksılara ekebilirsiniz. Marul için ne kadar geniş saksı olursa o kadar daha gür olacaktır.

Marul, büyüme periyodu boyunca aynı miktarda toprak nemini, yetiştiği ortamda bulmak ister.  Ayrıca, çok sıcak havalarda sulama, mutlaka sabah erken saatlerde yapılmalıdır. Aksi halde fizyolojik hastalıklara yakalanma olasılığı artar. Ama şunu da ifade etmem gerekiyor ki, geniş balkonu olmayanlar evde marul yetiştirmek pek de randımanlı olmayacaktır. Çünkü genişçe alan, zaman ve sabır ister; üstelik bir kaç salatadan sonrada biter:) Hepinize yeşil günler diliyorum.

Marul Fidelerim

Nane Yetiştirme

Nane Yetiştirme

Benim Balkondakiler

Nane evde yetiştirmeyi en çok sevdiğim bitkidir. O muhteşem kokusu ve görünüşü çok hoş geliyor insana doğrusu. Yetiştirmesi de kolaydır ayrıca. Ön önemli unsur sudur. Her türlü toprakta yetişebilir ama genellikle kumlu nem tutabilen kireçsiz topraklarda daha iyi verim alınır.

Naneyi tohumdan yetiştirmek meşakkatli ve tercih edilmez. Açıkçası bende hiç tohumdan denemedim, çünkü en kolay ve sağlıklı yolu gövde çelikleriyle yapılandır. Pazardan aldığınız nanelerinizden 4-5 tanesini kısaltarak 3/5'i dolu olan bir bardağa koyarak pencerenin önüne bırakınız yaklaşık bir hafta on gün gibi bir zamanda ince ince köklenecektir. Köklendikten sonra nanelerinizi saksıya alabilirsiniz (bakınız örnek resim). Nane büyüme esnasında suya bir hayli fazla ihtiyaç duyar ama çok suya boğulmamalıdır. Gelişme tamamlandıktan sonra çiftlik gübresi bir avuç kadar verebilirseniz acayip verim alırsınız, ben denedim ve sonuçlar muhteşem(resimde). Çiftlik gübresi bulamazsanız arada toprağını torf ile zenginleştirmekte faydalı olur. Çünkü torf su tutma kapasitesini arttırır.

Kendi nanelerinizi yetiştirmenizi tavsiye ediyorum sizlere de, yaz-kış sürekli yeşil kalıyor.

Bunlar Salataya gidiyor:)

Vejetatif Yöntem

Maydanoz Yetiştirme

Maydanoz Yetiştirme

Maydanoz evlerde en çok yetiştirilen bitkilerin başında gelir. Bence bunun iki önemli sebebi var; birincisi mutfağımızda kullanım alanının çok geniş olması, ikincisi ise yetiştirme kolaylığı.

Akdeniz havzasının bitkisi olan maydanoz, dünyada ılıman iklimli bütün bölgelerde yetiştirilmektedir. Maydanoz bitkisi, güneşli ve özellikle yarı gölge yerleri çok sever. Balkonlarda kutu biçimindeki saksılarda bile yetiştirilebilir.

Maydanoz toprak seçmez. Ağır olmayan, bitki besin maddelerince zengin bütün topraklarda yetişir. Özellikle derin olan saksılarda çok iyi sonuç verir.

Saksıda maydanoz yetiştirmek istiyorsanız; saksıya toprağınızı doldurduktan sonra, maydanoz tohumlarınızı her tarafa eşit düşecek şekilde saksıya serpin. Üzerine sadece maydanoz tohumlarını örtecek kadar ince bir tabaka toprak serpin. Hafifçe bastırın. Fısfıs yardımıyla sulama serüvenine başlayın çünkü maydanoz en geç çimlenen bitkilerdendir. Fısfısla sulamayı özellikle öneriyorum çünkü normal sulamada tohumlar oynayabiliyor ve saksının dibine gidebiliyor. Maydanoz tohumlarının çıkması yaklaşık 30-40 günü bulacaktır. Siz sabırla her gün fısfıs ile sulamaya devam edin. Maydanozlarınız 2-3 parmak boya eriştikten sonra, toprak kurudukça sulama işlemine geçebilirsiniz. Kışın güneş alan bir pencerenizin iç tarafına, yazınsa balkon ve terasınıza rahatlıkla koyabilirsiniz. Sofralarınızda kendi maydanozunuzu tüketmenin inanılmaz zevk ve lezzetini yaşayabilirsiniz artık:) Özellikle tekrar belirtiyorum maydanoz, suyu çok seven bir bitkidir. Toprağı sürekli olarak nemli tutulursa bitki çok iyi gelişir, yaprakları iri ve canlı olur. Sulama yetersiz kalırsa bitki bodurlaşır, yaprakları ufalır ve sararır.

Notlar: 1-) Maydanoz gübrelemeye olumu cevap veren bir bitkidir. Özellikle ekimden önce verilen yanmış çiftlik gübresinin yabancı tohumu taşımaması önemlidir.

2-) Maydanoz üretiminde sorun olan önemli bir hastalık ve zararlı yoktur. Ancak tohum çimlenme döneminde toprak kurtları (bozkurtlar) zararlı olabilir.

Kekik Yetiştiriciliği

Kekik Yetiştiriciliği

Kekik bitkisi evde yetiştirebileceğiniz en faydalı bitkidir diyebilirim. Ama biraz da zordur özellikle çimlendirme aşamasında ancak şuda var ki bütün balkon bahçıvanları zor olan şeyleri yetiştirmekten daha fazla zevk alırlar:) kendimden bilirim:) Benim yetiştirdiğim yandaki resimde:)

Gelelim kekik bitkisinin isteklerine; bol güneş ister ve drenajlı toprağı sever bunu da sağlamak için torpağına biraz kum karıştırıp saksının dibinede biraz çakıl taşı koyabilirsiniz. Aşırı gübre ve su kesinlikle verilmemelidir, özellikle aşırı su bitkiyi veya tohumları hemen çürütür. Soğuktan pek fazla etkilenmez ve yaz-kış taze olarak durur. 

Tohumdan üretimin yanında vejetatif üretimi de mümkündür hatta başarı oranı daha yüksektir. Yılda 4-5 kere biçilebilir, çok yıllık bir bitki olduğu içinde sürekli kekiğiniz eksik olmaz evinizden. Ancak unutmamız gereken eğer kurutma yapacaksanız biçtikten sonra hemen yapmanız ve bunu gölgede yapmanızdır.

Refika Birgül'ün balkon bahçeciliği hakkında bir videosunu paylaşmak istiyorum sizlerle özellikle yeni başlayacaklar için çok faydalı olacağına inanıyorum.

Sardunya

Sardunya (Pelargonium sp.)

Bugün evlerimizde en çok yetiştirdiğimiz çiçeklerden olan sardunya ile ilgili bilgiler paylaşmak istiyorum. Sardunyaların Güney Afrika’da 230 kadar türü doğal olarak yetişmektedir. Mutasyon ve melezleme sonucu çok sayıda kültür formları ortaya çıkmıştır. Genel olarak salon ve balkonlarda saksı ve kaplarda , park ve bahçelerde bordür ve parterlerde yetiştirilir. Çok yıllık otsu veya yarı odunsu çalı şeklinde bitkilerdir. Yaprakları parçalı ve palmat damarlıdır , orta kısımları açık , kenarları koyudur. Çiçekleri yalınkat veya katmerli ve değişik renklerde ( kırmızı , ateş kırmızı , turuncu kırmızı , pembe , beyaz kenarlı ) olan bitkilerdir. Akdeniz Bölgelerinde bütün kış süresince, bahçelerde çok yıllık ve sarılıcı çiçek olarak kullanılır.

Ekimi:

Sardunyalarda  en uygun çelik alma zamanı temmuz –eylül ayları arasında  olmasına karşın; ocak –şubat aylarında da çelik alınabilir. Çelikler 7,5 cm uzunluğunda olmak üzere , çiçek tomurcuğu taşımayan yan sürgünlerin uclarından alınır. Çelikler  fazla uzun değil ise uçtaki son yaprak bırakılır. Aksi takdirde bu yaprak da koparılmak suretiyle uzaklaştırılır. Çelikler birkaç saat kurumaya bırakılır. Alınan çelikler hacim  olarak eşit miktarda turba ve kum veya perlit karışımına dikilir. Çelik saksı veya kasalar, kasım başı veya ortasından itibaren serada 10 - 14 0 C’ lik sıcaklıktaki serin,  havadar bir yere alınır. Çürümeyi önlemek için fazla su verilmemelidir. Ayrıca ortam sıcaklığının 20 0 C olması halinde çelikler on altı, yirmi gün içerisinde köklenir. İlk  şaşıtma ocak- şubat içerisinde yapılır. Gelişen genç bitkilerde toplu ve kuvvetli büyümeyi sağlamak maksadı ile hafif budama yapılması uygundur.

Yetiştirme:

Eskiden bu kadar çok saksılar yoktu, anneannelerimiz sardunyalarını büyük yağ tenekelerinde (derin oldukları için) yetiştirirlerdi. Bir de onları kireç ile bembeyaz boyarlardı. Yani sardunyalar uzun yatay sığ saksıları sevmezler. 

Sardunyalar bütün gün güneş alan yerleri de çok sevmezler, sabah veya akşam güneşi onlara kâfi gelir, suyu da çok sevmezler, toprakları kurudukça su isterler. Her zaman bol bol su verirseniz, kök çürüklüğü hastalığı veya mantar başlar.

Açan çiçekler solmaya başlayınca mutlaka çiçek sapının dibinden kesin ki yeni çiçekler güçlü çıksın. Çiçeklenme mevsiminde onbeş-yirmi günde bir vitamin verirseniz daha da coşarlar.

Her sene toprak değişimi yapmak, yeni toprak koymak idealdir.(saksılardakiler için). Eğer yapamıyorsanız, eski toprağı biraz azaltarak üstüne yeni toprak ilave edin.

Şimdi satılan sardunyalar genelde bodur cins. Bodurlaşmada hormonla yapılıyor, eğer siz devam etmezseniz ve bu hormon etkisi bitkiyi iyice tesiri altına almamışsa bir iki sene sonra bitki gelişim göstermeye başlar ve irileşir.

Kışın kuytu bir yere alır ve su vermezseniz uykuya dalarlar, toprakları da kuru kalırsa don tesiri olmaz, seneye güzelliklerini sergilerler.

Saksı Değiştirme:

Her yıl mart ayında yapılır. Saksı değiştirilecek olan bitkinin toprağı hafifçe nemlendirilir. Bitki kök boğazından tutularak ters çevirilir. Toprağın dağılmamasına özen gösterilir. Yeni dikeceğimiz saksıya kullanacağımız karışımdan bir miktar konulduktan sonra bitkimiz, köklerinin dışarıda kalmamasına özen göstererek dikkatlice yerleştirilir. Üzerine yine karışımdan konularak hafifce bastırılmalıdır. Saksı tam ağzına

kadar doldurulmamalı saksının en üst kısmı ile toprak arasında yaklaşık 1 cm boşluk bırakılmalıdır.

Gübreleme:

Yetiştirdiğimiz bitkileride nitelik ve nicelik yönünden yüksek kalitede ürün elde etmek için gübreleme yapmamız gerekmektedir. Nisan –eylül ayları arasında haftada bir kere 3 g / l kompoze gübre verilmedir.

Gül Yetiştiriciliği

Gül Yetiştiriciliği

Gül, toprak istekleri yönünden pek seçici değildir. Fakat, fazla killi-kireçli ve ağır topraklardan hoşlanmaz. Hafif kumlu-tınlı ve milli, süzek topraklardan hoşlanır. Gül ağaçcık tipi bir bitki olduğundan ve ömrüde uzun olduğu için toprak işleme gerektiği için ve yukarıda saydığımız topraklarda işlemeye uygun toprakları olduğundan, toprak işlemede zorluk çekilmez.

Toprak Hazırlığı ve Gübreleme : Güllerin kolay ve çabuk köklenebilmeleri, gelişip süratle büyüyebilmeleri için toprağın çok iyi hazırlanması gerekir. Hiç üretim yapılmamış, yeni topraklar söz konusu olduğunda derin işleme yapılması gereklidir. Kumun hakim olduğu hafif topraklarda, ağır gübreler (Kompoze güb-reler, tercihen sığır gübresi ) en iyi sonucu verir. Ağır topraklarda (kilin hakim olduğu) samanla karışık at gübresi uygundur. Killi-Kalkerli topraklarda, herdemyeşil bitki artıkları, turba ve hayvan artıklarından yararlana-biliriz. Toprak şartlarına göre 200 ppm nitrojen ve 150 ppm potasyum içeren likit gübreler, gerek duyulduğunda demir ve magnezyum ilavesiyle kullanılabilir.

Dikim : Güllerin dikiminde en uygun periyodik Kasım ve Mart ayları arasındadır. Fakat gerçekte 15 Ekimden itibaren Nisan sonuna kadar dikilebilirler. Kışın dikim, toprak şartlarının elverişsizliği nedeniyle uygun değildir. Dikim, geç Nisanda yapılmışsa özellikle sulamaya büyük özen göstermek gerekir. Söz edilen dikim zamanları çıplak köklü güller için geçerlidir. Şimdi yetiştiriciler, her mevsim hatta yazın bile dikilebilme olanağı olan olan tüplü güller yetiştirmektedir.

Gerek bahçecilikte, gerekse seralarda kesme çiçek olarak yetiştirilen güllerin dikimi çok önemlidir. Dikim için, yukarıda anlatıldığı şekilde hazırlanan toprak sahada derinliği 60 cm, çapı 40 cm olan çukurlar açılır. Çukur dibine, üstten alınan toprak gübreyle karıştırıldıktan sonra konur. Bundan sonra sıra, güllerin dikime hazır hale getirilmesine gelir. Buna pratikte “kök tuvaleti “ (dikim budaması) denir. Amacı, sökümde zedelenen, kuruyan kök uçlarını budamaktır. Ölü kök uçları kahve rengi olup, bahçe makasıyla kesilerek sarı veya beyaz sarı rengin ortaya çıkması sağlanır. Toprak içinde, köklerin kesilen kısımlarının etrafında oluşan yara dokusunun çevresin- den çıkan çok sayıda  kökçükler gülün toprağa sıkıca tutulmasını sağlarlar. Bu tutunma,eğer gülün kökleri dikim-den önce killi toprak, taze gübre ve sudan yapılmış bulamaca batırılırsa daha da kolaylaşır. Köklerde yapılan bu budamaya paralel olarak dal uçları da budanmalıdır. Bu yöntem, bütün geç dikimler için özellikle önerilir. Dikim budaması yapılan güller, önceden açılmış olan çukurlara, kökler kıvrılmayacak, doğal durumunu koruyacak ve aşı noktası hafif olarak toprak içinde kalacak şekilde yerleştirilirler.

Fazla uzun kökler de budama sırasında uçlarından kesilerek kısaltılabilirler. Gübreyle karıştırılarak yavaş yavaş köklerin arasına konulur ve çukur tamamen doldurulduktan sonra etrafına sulama çanağı yapılarak bolca sulanır.

Budama: Güller her yıl ne kadar iyi bakılırsa bakılsın, zamanla karşılaştığı, dalların kısalıp gelişmediği, kurumuş bir hal aldığı görülür. Bu durumda, güllerin keskin aletle aşı noktasının üstünden kesilmesi hem gençleştirmeye hem de verimli ve kaliteli çiçek elde edilmesine yardımcı olur. Gençleştirmenin söz konusu olmadığı, verimin de iyi olduğu güllerde yapılan budama form içindir. İyi bir form için “V” şeklindeki budama gerekir. Güllerde budama zamanı kış sonu veya ilkbahar başıdır.